by Tkanka kostna, jak każda tkanka łączna, składa się z komórek i substancji pozakomórkowej. Substancję pozakomórkową tworzą związki organiczne (osteoid – kolagen i inne białka) oraz nieorganiczne (substancje mineralne – hydroksyapatyt).
Tkanka kostna podlega nieustannym procesom przebudowy (remodelingu), w których procesy niszczenia kości połączone są z procesami jej tworzenia. Dzięki temu możliwa jest naprawa drobnych uszkodzeń tkanki kostnej, które mogłyby zaburzać jej funkcje.
Jakie są funkcje tkanki kostnej?
Tkanka kostna w organizmie człowieka tworzy szkielet (który chroni narządy wewnętrzne), umożliwia lokomocję i ruchy manipulacyjnie poszczególnych części ciała. Jest jedną z najtwardszych tkanek organizmu człowieka. Swoją twardość i wytrzymałość na odkształcenia zawdzięcza przede wszystkim solom mineralnym zawartym w substancji pozakomórkowej.
Tkanka kostna stanowi rezerwuar wielu minerałów, głównie wapnia oraz uczestniczy (wraz z hormonami) w gospodarowaniu tym makroelementem.
Procesy przebudowy tkanki kostnej umożliwiają naprawę drobnych uszkodzeń i dostosowywanie jej budowy do zmieniających się obciążeń. W młodym wieku dominują procesy kościotworzenia. U osób starszych resorpcja zaczyna górować nad procesami budowy i tkanka kostna ulega stopniowej redukcji. Konsekwencją może być osteoporoza – osłabienie mechaniczne kości.
Komórki tkanki kostnej i remodeling kości
Tkankę kostną budują trzy typy komórek: osteoblasty, osteocyty i osteoklasty.
Osteoblasty (komórki kościotwórcze) biorą m.in. udział w mineralizacji kości poprzez wytwarzanie białek. Jednak ich najważniejsza funkcja polega na produkcji substancji pozakomórkowej, która je otacza. Po jej wytworzeniu przekształcają się w osteocyty: komórki dojrzałej tkanki kostnej.
Podstawowym zadaniem osteoklastów jest resorpcja kości, stąd ich nazwa „komórki kościogubne”. W warunkach prawidłowych resorpcja to proces fizjologiczny, który umożliwia modelowanie kości (zapewniające kości wytrzymałość na działające siły). W tym procesie osteoklasty współdziałają z osteoblastami.
Aktywność osteoklastów – pośrednio lub bezpośrednio – regulowana jest przez wiele czynników, np. przez estrogeny. W wyniku niedoboru estrogenów wzrasta aktywność i liczba osteoklastów. Skutkiem zmniejszenia stężenia estrogenów u kobiet w wieku pomenopauzalnym jest przewaga procesów resorpcji tkanki kostnej nad procesami kościotworzenia, co grozi rozwojem osteoporozy.
Substancja pozakomórkowa kości składa się z części organicznej (głównie włókien kolagenowych) i nieorganicznej – przede wszystkim fosforanów wapnia tworzących krystaliczny minerał: hydroksyapatyt. Dojrzałe komórki kostne (osteocyty) wraz z substancją pozakomórkową zorganizowane są w blaszki kostne – podstawowe elementy strukturalne kości.
Zależnie od układu, jaki tworzą blaszki kostne, w dojrzałej tkance kostnej (blaszkowatej) wyróżnia się: kość zbitą i kość gąbczastą.
